Interview
Vonk

‘Ik steel de muziek niet – ik leen ze alleen even'

Regisseur en componist Gorges Ocloo over The Golden Stool, or the Story of Nana Yaa Asantewaa

door Katherina Lindekens, vr 17 mrt 2023

The Golden Stool is het verhaal van de War of the Golden Stool, een oorlog uit 1900 tussen Groot-Brittannië en het vrouwelijke leger van het Ashantirijk, een etnische groep uit het zuiden van het huidige Ghana, waar ook Ocloo’s roots liggen.

Wie was Nana Yaa Asantewaa, en wat was de Golden Stool?

Om dat te begrijpen, moeten we naar het jaar 1900. In de Ashanti-regio van het huidige Ghana kwam de decennialange strijd tegen de Britse kolonisatie tot een culminatiepunt. De Engelsen eisten de Golden Stool op: een kleine gouden troon die hét symbool was van de Ashanti-monarchie. Het hof – of wat daarvan overbleef na de verbanning van koning Prempeh – kwam bij elkaar. Onder de moegestreden mannen was de consensus: ‘Geef hen die troon maar, we maken wel een nieuwe.’ Maar dat was buiten Nana Yaa Asantewaa gerekend. De 62-jarige nicht van de koning liet van zich horen: als de mannen niet wilden vechten om de ziel van de Ashanti, zou zij het wel doen. Ze trommelde een leger van vrouwen op, dat de Golden Stool gewapenderhand verdedigde. Uiteindelijk wonnen de Britten. De Gold Coast werd ingenomen; de Golden Stool werd naar Engeland gebracht. Maar bij aankomst bleek het een nepexemplaar te zijn. Onze opera is het portret van de radicale vrouw die toch het laatste woord kreeg.

Je noemt The Golden Stool een ‘Afropera’. Wat bedoel je daarmee?

Je zou kunnen zeggen dat ik een muzikale confrontatie tussen Europa en Afrika ensceneer. Ik selecteer enkele iconische composities uit de westerse muziekgeschiedenis en herschrijf ze in de traditie van de Afrikaanse ‘klassieke muziek’, die drijft op percussie. Een voor een zijn het ‘hits’ die ik bewonder, van componisten zoals Vivaldi, Händel, Beethoven, Bizet, Verdi en Sjostakovitsj. Hun muziek injecteer ik met Afrikaanse invloeden, zowel ritmisch als melodisch en harmonisch. Op een bepaalde manier speel ik dus een spel met de toe-eigening van culturele symbolen, zoals de Engelsen deden met de Golden Stool. Maar ik steel de muziek niet – ik leen ze alleen even. (lacht)

Hoe vertaalt die muzikale confrontatie zich op het toneel?

Ik wist van in het begin dat ik deze voorstelling met tien zwarte vrouwen wilde maken: twee klassieke geschoolde zangeressen, geflankeerd door een ‘koor’ van dansers en percussionisten. Samen vertellen zij het verhaal van Nana Yaa Asantewaa in een reeks rituelen. We zullen veel met lichaamspercussie werken, en ook de ruimte wordt één groot instrument. Tijdens de War of the Golden Stool deden de vrouwelijke krijgers iets vernuftigs: ze omsingelden de vijand met honderden atumpangs. Dat zijn Afrikaanse trommels die ook talking drums worden genoemd. Door daar met een stok over te krassen simuleerden de vrouwen het geluid van leeuwen. Dat soort beelden fascineert me mateloos. Ook de reis naar Ghana die ik afgelopen zomer maakte, liet zijn sporen na. Ik stelde er vast hoe complex de erfenis van Nana Yaa Asantewaa is. Ze wordt gezien als een heldin, maar haar standbeeld is spoorloos en haar portret staat niet langer op de Ghanese munt. Weinig mensen kennen écht haar verhaal. Nana Yaa Asantewaa is een gelaagd personage, dat even veel kracht als tristesse oproept. Al die schakeringen hopen we te kunnen tonen.

‘Ik steel de muziek niet – ik leen ze alleen even'

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Volg ons