Associate artist Jan Martens over FUTUR PROCHE

'Schoonheid zit niet altijd waar ze te verwachten is'

di 5 jul 2022

220617 Rd L 0273 original

Net als zijn twee vorige, succesvolle voorstellingen – any attempt will end in crushed bodies and shattered bones en ELISABETH GETS HER WAY – bouwt Jan Martens ook zijn nieuwe creatie FUTUR PROCHE op rond hedendaagse klavecimbelmuziek. Een verrassende keuze misschien, want het instrument heeft een wat stoffig imago voor het publiek van vandaag.

Jan Martens: ‘Wat ik zo mooi vind aan het klavecimbel is dat het zich tegen alle verwachtingen in steeds opnieuw weet uit te vinden. Als publiek hebben we vaak een beeld van het klavecimbel als een instrument dat een beetje uitgerangeerd is sinds het vanaf de 18e eeuw stilaan werd vervangen door de piano. We associëren het met bepoederde pruiken en operarecitatieven, met oude barokmuziek.'

‘Het doel van FUTUR PROCHE is opnieuw te tonen dat het klavecimbel veel meer kan dan je denkt en echt bloedmooi en ongelofelijk avontuurlijk kan zijn.’

Jan Martens

Jan Martens avignon futurproche 220617 Rd L 0048 original

'Door mijn twee vorige voorstellingen is het klavecimbel me meer en meer gaan fascineren en ik ben steeds dieper in de partituren gedoken. Het doel van FUTUR PROCHE is opnieuw te tonen dat het veel meer kan dan je denkt en echt bloedmooi en ongelofelijk avontuurlijk kan zijn. De schoonheid zit niet altijd waar ze te verwachten is. Ze is niet alleen te vinden bij Bach en Shakespeare, maar ook bij minder bekende namen. We moeten ons oor te luisteren blijven leggen bij dingen die niet vanzelf op ons bord komen. Dat maakt ons rijker en daar kunnen we van leren. Het opent onze blik en dan gaan we anders denken.’

FUTUR PROCHE is opgebouwd rond een zevental hedendaagse klavecimbelcomposities. Martens: ‘Ongeacht het metrum zien dansers muziek doorgaans als een veelvoud van acht tijden. Deze klavecimbelcomposities hebben echter hele complexe ritmes en de dansers moeten in FUTUR PROCHE echt precies op de muziek dansen. Dat houdt in dat ze in verschillende en almaar wisselende maatsoorten moeten tellen en die ingewikkelde sequenties moeten ze memoriseren.’

Jan Martens avignon futurproche220617 Rd L 0341 original

Dansen is hier hogere wiskunde

‘De muziek is bij momenten bijzonder repetitief, zo repetitief zelfs dat je als je gewoon een fragment opzet niet weet of je in minuut drie of minuut dertien zit. Ik wil de dansers daar inzicht in geven omdat ik hen kan tonen dat ik op exact dezelfde noten exact dezelfde beweging wil.’ Dansen is hier hogere wiskunde, vereist mentaal studiewerk en gebeurt met het hoofd en de benen. ‘Op bepaalde momenten zijn de ritmes ook gewoon ontelbaar doordat ze zo complex zijn’, vertelt Martens. ‘Dan moeten de dansers die auditief memoriseren, door opnieuw en opnieuw naar de muziek te luisteren. Ik kies niet voor de gemakkelijke weg.'

De klavecimbelmuziek wordt gebracht door de Poolse klavecinist Goska Isphording. Martens: ‘Goska komt met haar klavecimbel centraal op het toneel te zitten. Zeker omdat het instrument ook inhoudelijk zoveel belang heeft, zetten we haar pontificaal on stage. Ze zit op een achttien meter lange bank, ontworpen door scenograaf Joris van Oosterwijk, die in het midden van het podium wordt opgesteld. Zo’n scenografie is allesbehalve vanzelfsprekend. Bij dans verwacht je zo’n element eerder achterin of aan de zijkant, zodat het niet in de weg staat. Ik wilde dat de bank heel aanwezig zou zijn, als iets dat je niet kunt negeren – net zoals je de milieuproblematiek bijvoorbeeld ook niet kunt ontkennen. Tegelijk levert de bank associaties op van rust, van toekijken, van niet actief meedoen en passief de tijd doden. Het is ook een plek waar mensen elkaar ontmoeten en waar de revolte kan ontstaan.’

Lees meer over de drie associate artists

Ontdek Tempus Fugit / FUTUR PROCHE

Jan Martens avignon futurproche 220617 Rd L 0304 original
Jan Martens avignon futurproche 220617 Rd L 0342 original
Foto's © Christophe Raynaud de Lage

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Volg ons